top of page

1768: Traktat tolerancyjny, który dał Polsce wolność religijną, pobudził nowe założenia osiedli. Powstało wiele nowych wsi w regionie łódzkim (1768-1793).

W tym okresie kraj ten był znanym jako Rzeczpospolita Obojga Narodów, a system polityczny był silnie zdecentralizowany, z dużą autonomią dla szlachty. W tym czasie Polska była pod silnym wpływem sąsiednich mocarstw - Rosji, Prus i Austrii.

Traktat tolerancyjny z 1768 r. jest odniesieniem do traktatu Warszawskiego, który zakończył konfederację barską. Traktat ten gwarantował wolność religijną w Polsce, co było kamieniem milowym w porównaniu do większości innych krajów Europy, gdzie w tym czasie dominowały silne narzucone konfesje.

Pomimo to, w dekadzie poprzedzającej rok 1768, Rzeczpospolita Obojga Narodów borykała się z wieloma problemami. Polityczny system szlachecki był skomplikowany i nieefektywny, a interwencje zewnętrzne często paraliżowały decyzje Sejmu. Wewnętrzne niezgody, które wybuchały w konflikty, takie jak konfederacja barska, destabilizowały kraj.

W pięć lat po roku 1768, w roku 1773, Sejm ustanowił Komisję Edukacji Narodowej - pierwszą na świecie państwową instytucję edukacyjną. Jednakże, pomimo niektórych oznak postępu, Polska była nadal krajem słabym i podzielonym. W 1772 r., cztery lata po Traktacie Warszawskim, Polska została podzielona między Rosję, Prusy i Austrię w pierwszym rozbiorze. To wydarzenie zapoczątkowało serię trzech rozbiorów, które ostatecznie doprowadziły do zniknięcia Polski z mapy Europy na ponad 100 lat.

W kontekście sytuacji osiedli w regionie łódzkim, trudno jest dokładnie określić wpływ traktatu tolerancyjnego na rozwój demograficzny. W przypadku tworzenia nowych osiedli, mogły one wynikać zarówno z wzrostu liczby ludności, jak i z ekonomicznych lub społecznych procesów, takich jak rozwój przemysłu czy migracje wewnętrzne. Mogło to być również częścią większego trendu polegającego na zasiedlaniu mniej zaludnionych obszarów kraju.

 Zgodnie z dokumentem, w latach 1768-1793, czyli w okresie polskim, powstało kilkadziesiąt nowych wsi w regionie Łódzkiego.

Traktat Tolerancyjny miał duży wpływ na rozwój osadnictwa. Przed 1768 rokiem osady powstawały rzadko i głównie były inicjatywą dużych właścicieli ziemskich, takich jak król, majątki koronne, kościół, szlachta i starostowie. Po Traktacie Tolerancyjnym, który gwarantował wolność religijną, nastąpił wzrost liczby nowych wsi. Władze były zaangażowane w duży obszarowy plan osadnictwa, który obejmował interesujące formy wsi, takie jak osada Neu-Sulzfeld w kształcie gwiazdy.

Wniosek jest taki, że Traktat Tolerancyjny z 1768 roku pobudził nowe założenia osiedli w Polsce, w tym również w regionie Łódzkiego.

bottom of page