Historia Nowosolnej
Osiedle Nowosolna, ukryta jak perła na granicach Łodzi, jest miejscem, gdzie historię splata się z teraźniejszością, a wiele zakątków ma swoją niepowtarzalną opowieść.
To tutaj, pod rozgwieżdżonym łódzkim niebem, leży ośmioramienna gwiazda - kiedyś Neu-Sulzfeld, potem wieś Nowosolna, a dziś Osiedle Nowosolna - która od ponad dwóch wieków jest świadkiem przemian, radości i wyzwań losu tej ziemi.
Historia Nowosolnej sięga czasów, kiedy to każdy dzień był przepełniony pracą rąk ludzkich, splatających ze sobą nić rzemiosła, kultury i tradycji. Od 1801 roku, kiedy to osada została założona przez niemieckich osadników, przez burzliwe lata II wojny światowej, aż do współczesności, Nowosolna była świadkiem i uczestnikiem ważnych wydarzeń w historii Polski.
W tej małej części Łodzi, ośmioramienne skrzyżowanie, niczym kompas wskazujący kierunki świata, stało się symbolem połączeń, interakcji i niewyczerpanej energii społeczności lokalnej. To właśnie tam, na tym niezwykłym skrzyżowaniu, mieszkańcy Nowosolnej codziennie przecinają swoje ścieżki, tworząc wielowymiarową mozaikę życia.
Zapraszamy do lektury zebranych przez Nowosolniankę informacji o historii Nowosolnej
Zapraszamy też do współpracy przy rozwijaniu tej strony: nowosolnianka@gmail.com
Jeden z ważniejszych dokumentów związanych z powstaniem Neu-Sulzfeld i potem Nowosolnej
Niezwykle ważny i pięknie napisany artykuł senatora Ryszarda Bonisławskiego o historii Nowosolnej
1768: Traktat tolerancyjny, który dał Polsce wolność religijną, pobudził nowe założenia osiedli. Powstało wiele nowych wsi w regionie łódzkim (1768-1793)
Wydawnictwo "Z biegiem Łódzkich rzek" 2008, w którym jest wzmianka o historii Nowosolnej
Przeszukujemy archiwa gazet, szukamy wzmianek o Nowosolnej w książkach. Wyniki naszych poszukiwań możecie znaleźć na tej stronie
Zbiór map historycznych sprzed założenia Nowosolnej aż do 1963 roku. Kolekcja ciągle rośnie ...
Geneza i dziedzictwo kulturowe osad fryderycjańskich we współczesnych granicach Łodzi
Pochodzenie i znaczenie terminów 'Holender' i 'Holländer' w kontekście osadnictwa na ziemiach polskich
Kartka z kalendarza
"Około 1803 na wschód od Łodzi powstało kilka wsi. Najważniejszą z nich była Nowosolna. Początkowo planowano założyć tu miasto, lecz projekt nie powiódł się z powodu braku wody. W efekcie Nowosolna pozostała wsią."
Urodzony w Nowosolnej polski inżynier, wieloletni pracownik Elektrowni Łódzkiej, działacz Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego
Pierwotny plan Nowosolnej
Około roku 1801 na miejscu wsi Wiączyń Polny zaprojektowano nową, regularną kolonię o nazwie Neu-Sulzfeld dziś znaną jako Nowosolna. Układ urbanistyczny wykazywał się znaczną oryginalnością. Nietypowość polegała na zastosowaniu formy promienisto-koncentrycznej, zwanej często układem promienistym. Gdy czyta się wiele wskazówek dotyczących kształtu wioski w formie gwiazdy i jej wielkości, zawsze podkreśla się, że projektanci, geodeci (Sievert, Kramm i Künzel) w zasadzie mieli wizję miasta przyszłości! Na pierwotnym planie oprócz charakterystycznego układu promienistego dróg, uwidoczniają trzy piękne, regularne ośmiokąty. Najmniejszy przy samym centrum i dwa większe wyznaczające granice działek, a może i planowanych nowych dróg! Te oktagony są niezwykle precyzyjnie zaplanowane i mogą stanowić kolejnych symbol Osiedla Nowosolna.
TEKA 2020, Nr 4 Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych Oddział Polskiej Akademii Nauk w Lublinie
Wieś idealna – układ przestrzenny i zabudowa miejscowości Paproć Duża Małgorzata Dolistowska
(.... )Analogiczne do powyższych były okoliczności powstania dawnej wsi Nowosolna będącej obecnie jedną z dzielnic administracyjnych Łodzi. Jej teren wraz z połaciami Polski środkowej został po II rozbiorze Polski w 1793 r. zagarnięty przez Prusy; skonfiskowano wówczas rozległe dobra królewskie i kościelne oraz utworzono nową prowincję – Prusy Południowe. Akcja zasiedlania tego obszaru osadnikami niemieckimi rozpoczęła się w 1797 r., a jej celem było skierowanie emigracji z przeludnionych prowincji południowych Rzeszy (Wirtembergii, Badenii, Palatynatu) do Prus Południowych i Nowych Prus Wschodnich41. Nowe miejscowości zakładane przez władze pruskie na tym obszarze cechowały się – podobnie jak na Śląsku – regularną, linową zabudową. Oryginalnym, koncentrycznym układem wyróżniała się wśród nich miejscowość Neu Sulzfeld (Nowosolna), jedna z największych i najludniejszych osad pruskich powstałych w ramach akcji kolonizacyjnej, kierowanej przez ministra Ottona von Vossa. Wieś Neu Sulzfeld została założona w 1801 r. na terenie istniejącej tu od XIV w. dawnej wsi królewskiej Wiączyn Polny, jej nazwa nawiązywała bezpośrednio do miejsca pochodzenia większości pierwszych osadników – miejscowości Sulzfeld w północnej Badenii42. W 1802 został sporządzony plan miejscowości43. (Ryc. 13) Ukazuje on charakterystyczny układ z centralnym placem, od którego odchodzi promieniście osiem prostoliniowych dróg prowadzących do okolicznych miejscowości oraz dodatkowo pomiędzy nimi osiem promieni pomocniczych wyznaczających podział gruntów rolnych. Kolisty plac miał charakter przestrzeni wspólnej z cmentarzem i kościołem pośrodku, u zbiegu dróg wyznaczone były niewielki działki przeznaczone dla rzemieślników i na obiekty użyteczności publicznej (karczma, kuźnia, wspólna studnia)44.
Zagrody kolonistów rozmieszczono w regularnych odstępach po obu stronach dróg.